Państwo polskie, chcąc realizować swoją bardzo obszerną politykę socjalną, wprowadza coraz to nowsze daniny i podatki. Zdecydowanie częściej dochodzi jednak do poszerzania istniejących już podatków o nowe przedmioty i podmioty opodatkowania. Niestety, jest to sytuacja niezwykle niekorzystna dla obywateli, bowiem obowiązki fiskalne stają się coraz bardziej uciążliwe.
Bardzo mocno kwestionowany w praktyce jest tak zwany podatek od wzbogacenia
Nie ma on jakiegokolwiek oparcia ustawowego, bowiem de facto taki rodzaj daniny nie istnieje. Powszechnie określa się tym mianem dwa różne rodzaje podatków – podatek od czynności cywilnoprawnych, czyli popularne PCC, jak również podatek od spadków i darowizn. Należy wskazać, że określane są one wskazaną nazwą, bowiem są one opłacane właśnie wtedy, gdy po stronie obywatela powstanie znaczne przysporzenie finansowe. Wbrew pozorom taki rodzaj daniny nie ma charakteru powszechnego – istnieją państwa, w których podobnego instrumentu nie sposób znaleźć.
W praktyce bardzo często pojawia się pytanie – ile wynosi podatek od wzbogacenia? Nie ma jednolitej stawki, która stosowana jest powszechnie. Dlatego nieodzowne wydaje się być odwołanie do konkretnego przysporzenia, jakie nastąpiło w majątku danej osoby. Tytułem przykładu, zakup nowego samochodu osobowego bądź nieruchomości wiąże się z koniecznością opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnej. Nie jest przy tym istotna podstawa nabycia – może to być zarówno prosta umowa sprzedaży, jak również kontrakt zamienny.
W każdym przypadku daninę powinna obliczyć osoba, która obecnie jest właścicielem nieruchomości lub pojazdu. W tym przypadku konieczne jest pomnożenie całkowitej kwoty transakcji przez odpowiedni współczynnik. Tak powstaje podatek należny, który należy zaokrąglić do pełnej złotówki w górę. Nie bez znaczenia pozostaje również podmiot, który powinien go uiścić. W przypadku sprzedaży daninę pokrywa nabywca, natomiast zamiana rodzi obowiązek zapłaty podatku po obu stronach transakcji – po połowie.
Warto mieć na uwadze, że czasami wysokość podatku od danej transakcji wskazywana jest przez osobę trzecią. Tytułem przykładu, przeniesienie własności nieruchomości możliwe jest tylko wyłącznie przed notariuszem. Jest to osoba zaufania publicznego, który czuwa nad prawidłowością obrotu gospodarczego. Sporządzony przez notariusza akt notarialny stanowi podstawę do właściwego wpisu w księdze wieczystej. Należy wskazać, iż w takim przypadku prawnik zobowiązany jest również do obliczenia należnego od transakcji podatku.
Co istotne, jest on także jego inkasentem – pobiera odpowiednią kwotę w trakcie dokonywania czynności. Taka procedura ma na celu zapewnienie realizacji interesów fiskalnych państwa. Zdarza się również, iż to organy administracji publicznej naliczają należny podatek. W takim przypadku właściwy urzędnik dokonuje szczegółowego wyliczenia daniny. Wtedy wydawana jest decyzja administracyjna, która zobowiązuje stronę, do której jest skierowana, obowiązek opłacenia podatku w właściwym terminie.
Daniną od wzbogacenia nazywany jest również podatek od spadków i darowizn. Obejmuje on sytuacje, w których dana osoba uzyskała korzyść przez czynność jednostronną. W zależności od wartości dokonanej darowizny, niezbędne jest wpłacenie odpowiedniego podatku do właściwego urzędu skarbowego. Organ ten nie zatrzymuje jednak pieniędzy dla budżetu państwa – wydatkowane są one bezpośrednio przez władze lokalne na ich potrzeby.
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku uzyskania pokaźnego spadku. Konieczne jest wówczas zadeklarowanie jego wartości lub sporządzenie spisu inwentarza, który wskazuje na cenę nabycia poszczególnych rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej. Nie ma znaczenia przy tym tytuł, na podstawie którego składniki majątku zmarłego zostały przez daną osobę uzyskane – podatkiem obciążone są zarówno zapisy zwykłe i polecenia, jak również sukcesje z tytułu przyrostu. Także podmioty, którym w orzeczeniu sądowym został przyznany zachowek, obowiązane są do uiszczenia daniny.
